متفورمین؛ دارویی برای درمان دیابت نوع 2

متفورمین؛ دارویی برای درمان دیابت نوع 2

متفورمین سبب کاهش تولید و ترشح قند کبدی در خون، واکنش بهتر بدن به انسولین و عامل پیشگیری و درمان بیماری دیابت نوع 2 است. این دارو در درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک نیز که در عملکرد تخمدان ها تاثیر گذار است استفاده می شود. دیابت نوع 2 غالبا همراه با سطوح بالای قند خون (هایپرگلیسمی) بوده و زمانی شکل می گیرد که بدن به اندازه کافی انسولین تولید نکرده و یا انسولین تولید شده به درستی عمل ننماید. متفورمین به طور معمول زمانی که رژیم غذایی و یا ورزش به تنهایی برای کنترل سطوح قند خون کافی نباشند، تجویز می شود این دارو در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک، نیز سطوح انسولین و قند خون را کاهش داده و همچنین می تواند تخمک گذاری را تحریک کند.
مصرف متفورمین بصورت قرص و یا مایع همراه با وعده غذایی میتواند بمیزان زیادی عوارض جانبی آن را کاهش یابد. از شایع‌ترین عوارض جانبی متفورمین میتوان حالت تهوع، استفراغ، اسهال، معده درد، و بی اشتهایی را نام برد. خوشبختانه برخلاف سایر داروهای ضد دیابت، متفورمین موجب افزایش وزن نمی شود.
مصرف متفورمین در افراد بالای 10 سال مجاز و درموارد زیر مجاز نمی باشد:

• واکنش آلرژیک به متفورمین یا داروهای مشابه دیگر
  
• ابتلاء به دیابت کنترل نشده
  
• ابتلاء به اختلالات کبدی یا کلیوی
  
• ابتلاء به عفونت شدید
  
• استفاده از داروهای مرتبط با درمان نارسایی قلبی ویا وقوع یک حمله قلبی جدید
  
• ابتلاء به اختلالات شدید گردش خون یا تنفسی
  
• همراه با مصرف الکل
• انجام آزمایش پرتو اکس یا اسکنی که شامل تزریق یک ماده رنگی حاوی ید در خون باشد.
• پیش از عمل جراحی و برخی آزمایش های پزشکی ممکن است اجبارا مصرف متفورمین متوقف گردد.

دوز مصرفی: حداکثر دوز روزانه متفورمین 2,000 میلی گرم است (به عنوان مثال، چهار قرص 500 میلی گرم).

انواع مختلف اشکال داروئی متفورمین

قرص متفورمین در دو نوع استاندارد رهش که متفورمین را سریع در بدن آزاد میکنند و آهسته رهش که متفورمین آهسته وارد بدن میشود و نیازی به مصرف چند با در روز نیست. در زمان استفاده از فرم استاندارد رهش لازم است دوز دارو را به آرامی افزایش دهید. این کار احتمال تجربه عوارض جانبی را کاهش می دهد.

به عنوان مثال:
یک قرص 500 میلی گرم همراه یا پس از صبحانه برای حداقل یک هفته، سپس
یک قرص 500 میلی گرم همراه یا پس از صبحانه و شام برای حداقل یک هفته، سپس
یک قرص 500 میلی گرم همراه با پس از صبحانه، ناهار و شام
اگر نمی توانید عوارض جانبی متفورمین استاندارد رهش را تحمل کنید، پزشک ممکن است مصرف قرص های آهسته رهش را توصیه کند.

عوارض مصرف بیش از حد متفورمین...

عوارض و علائم متفورمین شامل موارد زیر است که ممکن است شدید و سریع ظاهر شوند:

معده درد، اسهال، تنفس سریع یا کم عمق، احساس سرما، خواب آلودگی غیرعادی، خستگی یا ضعف، بی اشتهائی و طعم فلزی در دهان، احساس سرما و ضربان قلب آهسته، زردی پوست و چشم

در موارد مسمومیت یا مصرف زیاد قرص های متفورمین با علائم زیر لازم است به اورژانس مراجعه کنید:

کم خونی بدنبال کم شدن ویتامین B12 شامل خستگی شدید، کمبود انرژی، احساس سوزن سوزن شدن، زبان قرمز و دردناک، زخم های دهان، ضعف عضلانی و اختلال در بینایی

قند خون پایین

متفورمین به طور معمول موجب قند خون پایین (هیپوگلیسمی) نمی شود. لکن مصرف متفورمین همراه سایر داروهای دیابت، مانند انسولین یا گلی‌ کلازید میتواند سبب کاهش قند خون با علائم احساس گرسنگی، لرزیدن، تعریق، سردرگمی، دشواری در تمرکز.

موارد زیر ممکن است موجب افت قند خون شوند:

• مصرف بیش از حد برخی انواع داروهای دیابت
  
• مصرف نامنظم وعده های غذایی یا جا انداختن آنها
  
• روزه گرفتن
  
• دنبال نکردن یک رژیم غذایی سالم و عدم دریافت مواد مغذی کافی
  
• تغییر آنچه می خورید
  
• افزایش فعالیت بدنی بدون مصرف غذای کافی برای جبران آن
  
• مصرف الکل، به ویژه پس از جا انداختن یک وعده غذایی
  
• مصرف برخی داروها یا داروهای گیاهی به طور همزمان
  
• ابتلا به یک اختلال هورمونی، مانند کم کاری تیروئید
  
• ابتلا به مشکلات کلیوی یا کبدی
  

توصیه های لازم برای پیشگیری و جلوگیری از افت قند خون:

داشتن وعده های غذایی منظم بخصوص صبحانه، مصرف کربوهیدرات هایی مانند نان، پاستا یا غلات در صبحانه پیش، حین یا پس از ورزش های طولانی صبحگاهی و همواره توصیه میشود که یک کربوهیدرات سریع اثر، مانند حبه های قند، آبمیوه یا مقداری شیرینی همراه خود داشته باشید تا در صورت افت سطوح قند خون، آن را مصرف کنید. شیرین کننده های مصنوعی موثر نیستند.

در واکنش آلرژیک با مصرف متفورمین و بروز علائم زیر حتما با پزشک خود تماس بگیرید:

• یک راش پوستی که ممکن است خارش‌دار، قرمز، متورم، تاول زده یا پوسته پوسته باشد
  
• خس خس سینه
• با احساس تنگی در سینه یا گلو
  
• با دشواری در تنفس یا صحبت
  
• تورم در دهان، صورت، لب ها، زبان یا گلو
  

روش های کاهش عوارض جانبی متفورمین:

حالت تهوع:

مصرف متفورمین همراه غذا احتمال تجربه حالت تهوع را کاهش می دهد. همچنین، افزایش تدریجی دوز دارو می تواند کمک کننده باشد. با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.

استفراغ یا اسهال:

برای جلوگیری از کم آبی بدن به میزان زیاد مایعات بنوشید. اگر با استفراغ مواجه هستید، مایعات را در قالب جرعه های کوچک و به طور مکرر مصرف کنید. اگر با نشانه های کم آبی بدن، مانند دفع ادرار کمتر از حد معمول یا ادرار تیره و بدبو مواجه هستید، با پزشک یا داروساز خود صحبت کنید. بدون مشورت با پزشک یا داروساز خود داروی دیگری برای درمان استفراغ یا اسهال مصرف نکنید.

معده درد:

استراحت و کسب آرامش را مد نظر قرار دهید. مصرف آرام غذا و نوشیدنی و وعده های غذایی کوچک‌تر با تکرر بیشتر نیز می تواند کمک کند. قرار دادن یک پد گرمایی یا یک بطری آب گرم پوشیده شده روی معده نیز ممکن است کمک کند. اگر با درد زیاد مواجه هستید با پزشک یا داروساز خود صحبت کنید.

بی اشتهایی:

زمانی که به طور معمول انتظار دارید گرسنه باشید، غذا بخورید. اگر به شما کمک کرد، وعده های غذای کوچک‌تر با تکرر بیشتر نسبت به حالت عادی را مصرف کنید.

مزه فلزی در دهان:

اگر مصرف متفورمین موجب شکل گیری مزه ای فلزی در دهان شما شده است، جویدن آدامس بدون قند را امتحان کنید.

مصرف متفورمین در بارداری و شیردهی:

مصرف متفورمین طی دوران بارداری چه به تنهایی یا در ترکیب با انسولین به طور معمول بی خطر است.
مادرانی که به نوزاد خود شیر می دهند نیز می توانند متفورمین مصرف کنند.
متفورمین به شیر مادر منتقل می شود، اما مقدار آن به حدی نیست که بر نوزاد تاثیر بگذارد.

تداخل داروئی متفورمین با داروهای دیگر:

مصرف هر یک از داروهای زیر با متفورمین میتواند کنترل سطح قند خون را مشکل تر بنماید:

• قرص های استروئید، مانند پردنیزولون
  
• داروهای ادرارآور، مانند فوروزماید
  
• داروهای ضد فشار خون بالا
  
• هورمون های مردانه و زنانه، مانند تستوسترون، استروژن و پروژسترون
  
• دیگر داروهای دیابت
  
• با مصرف داروهای ضد بارداری باید دوز متفورمین مصرفی در خانم ها اصلاح شود